Moment, w którym wszystko się zaczyna...

Moment w którym mama i dziecko po raz pierwszy się spotykają jest magiczny! Emocje które

towarzyszą mamie po porodzie pozostają z nią na długi czas. Są to emocje mieszające się ze sobą i często skrajne, od ekscytacji, szoku przez radość, aż do niepewności i stresu.

Niezależnie od tego jak długo mama przygotowywała się do chwili po porodzie pojawiają się w jej głowie nurtujące pytania odnośnie opieki nad dzieckiem i karmienia piersią.

Skupię się tu dziś na karmieniu piersią w pierwszych dobach życia noworodka, które

zwykle mamy spędzają w szpitalu. Wyjaśnię Wam jak intensywny jest rozwój malucha w

pierwszych dniach. O co chodzi z kontaktem skóra do skóry i czy taki kontakt może trwać tylko przez 2 godz po porodzie? Jak bardzo poszczególne doby życia różną się między sobą? Dlaczego maluchy spadają na wadze? Czy żółtaczka noworodkowa jest zawsze wskazaniem do rozpoczęcia dokarmiania? Skąd wiedzieć czy dziecko się najada?

PORÓD

Kiedy maluch po porodzie zostaje położony na klatce piersiowej mamy wszystko w jego życiu się zmienia. Od tego momentu zaczyna indywidualne życie, w jego organizmie zachodzi szereg zmian praktycznie w jednym momencie. Noworodek zaczyna samodzielnie oddychać, zmienia się układ krążenia, rozpoczyna się termoregulacja, układ pokarmowy i wydalniczy rozpoczynają swoją pracę. ISTNA REWOLUCJA ! Bezpośrednio po porodzie według standardu opieki okołoporodowej mały człowiek powinien pozostać w kontakcie skóra do

skóry z mamą przez przynajmniej 2 godziny.

KIEDY NAJLEPIEJ ROZPOCZĄĆ KARMIENIE PIERSIĄ?

Nie ma lepszego momentu na rozpoczęcie karmienia jak pierwsze 2 godziny po porodzie. To właśnie wtedy dziecko wyposażone w instynkty najchętniej złapie pierś i rozpocznie ssanie. Co jeśli nie uda się przystawić do piersi maluszka bezpośrednio po porodzie? Nic straconego! Maluch nie urodził się głodny. Jego zapasy energii wystarczą na 12 godzin po porodzie. Pozostań w kontakcie skóra do skóry z dzieckiem i kontynuuj ten kontakt po przewiezieniu Was na oddział położniczy. Zdarza się, że po porodzie maluchy są zmęczone i potrzebują więcej czasu na regenerację, kolejną próbę przystawienia dziecka do piersi wykonaj po 4-6 godzinach od porodu maluszka. Jeśli po tym czasie nadal maluch nie

chce uchwycić piersi poproś o pomoc położną. Wspólnie podejmijcie decyzję co zrobić, może konieczne będzie odciągnięcie siary i podanie dziecku, decyzję należy podjąć indywidualnie.

CO W PRZYPADKU NISKIEGO POZIOMU GLIKOZY WE KRWI U DZIECKA?

W pierwszej kolejności należy przystawić noworodka do piersi, najlepiej z pomocą personelu

medycznego. Jeśli noworodek nie podejmuje ssania piersi i niezbędne jest dokarmienie dziecka, należy ręcznie odciągnąć siarę i podać maleństwu przy pomocy kubeczka lub strzykawki. Następnie można kontynuować próby przystawienia dziecka do piersi.

WCZESNE I PÓŹNE OBJAWY GŁODU

Zdrowy noworodek samodzielnie zasygnalizuje chęć ssania. Warto obserwować dziecko wyczekując wczesnych oznak głodu. A są to:

- otwieranie oczu,

- ruchy gałek ocznych,

- otwieranie ust,

- wysuwanie języka,

- kwilenie

- wkładanie do buzi i ssanie piąstek lub paluszków.

Kiedy dostrzegasz te sygnały przebierz maluchowi pieluszkę i spróbuj przystawić noworodka do piersi.

Późne objawy głodu to:

- płacz,

- napięcie,

- odchylanie główki.

W takim przypadku może być Ci trudniej przystawić dziecko do piersi. Konieczne jest uspokojenie malucha a dopiero później przystawienie do piersi.

KIEDY PRZEBRAĆ MALUCHOWI PIELUCHĘ I JAK CZĘSTO TO ROBIĆ?

Dobrą praktyką jest przebieranie maluszka przed każdym przystawieniem do piersi. Ta czynność pozwoli wybudzić maluszka przed karmieniem, zwiększając szansę na przystawienie do piersi. Żołądek maluszka po porodzie nie ma dobrego zamknięcia (osłabione napięcie zwieracza przełyku), przebranie pieluszki przed karmieniem zmniejszy ryzyko ulania mlekiem które maluch zjadł. Warto przebrać pieluszkę nawet jeśli jest ona czysta, aby przewietrzyć skórę i zapewnić maluchowi higienę. Skóra noworodka pod pieluszką jest bardzo delikatna, warto przez przynajmniej pierwszy miesiąc nawilżać ją po każdej zmianie pieluszki.

DLACZEGO TAK WAŻNY JEST KONTAKT SKÓRA DO SKÓRY?

Termin kontakt skóra do skóry (STS – skin to skin) lub kangurowanie jest znana większości rodziców. Najczęściej taki kontakt kojarzy się z momentem porodu i pierwszymi 2 godzinami życia maluszka. Kontakt skóra do skóry bezpośrednio po porodzie wpływa pozytywnie na adaptację noworodka do życia pozamacicznego, zapobiega wychłodzeniu i sprzyja wzbudzeniu odruchów noworodkowych prowadzących do samodzielnego pełzania w stronę brodawki i samodzielnemu uchwyceniu brodawki i rozpoczęciu ssania piersi przez noworodka (breast crawl). W późniejszych godzinach i dobach po porodzie kontakt skóra do skóry pomaga w rozbudzeniu noworodka i sprzyja szybszemu przystawieniu się do piersi, uspokaja płaczącego maluszka, zmniejsza stres dziecka i mamy, poprawia sen dziecka i mamy, nasyca dziecko bliskością rodzica i jest świetnym sposobem na nawiązanie więzi między rodzicem a dzieckiem.

Pozytywne efekty kangurowania dla noworodka:

 Lepszy rozwój mózgu noworodka

 Optymalny rozwój emocjonalny

 Obniżenie stresu noworodka

 Mniej epizodów płaczu

 Poprawa snu

 Większa aktywność podczas czuwania

 Stabilizacja akcji serca

 Stabilizacja saturacji

 Ograniczenie epizodów bezdechów

 Mniejsza częstotliwość zakażeń szpitalnych

 Stabilizacja regulacji ciepłoty ciała

 Lepsze przyrosty masy ciała

 Krótszy pobyt w szpitalu

 Zmniejszenie dolegliwości brzuszkowych noworodka

Pozytywne efekty kangurowania dla rodziców:

 Szybsze tworzenie więzi rodzica z dzieckiem

 Zmniejszenie stresu rodziców

 Obniżenie poczucia winy

 Uspokojenie, wzrost pewności siebie

 Wczesne rozpoznawanie sygnałów głodu

 Lepszy sen

 Mniejsze ryzyko rozwoju depresji

 Budowanie relacji z dzieckiem

 Łatwiejszy początek karmienia piersią

 Zwiększenie produkcji pokarmu mamy

ROZPOCZĘCIE FUNKCJONOWANIA UKŁADU POKARMOWEGO U NOWORODKA

Po porodzie w żołądku noworodka znajduje się płyn owodniowy, a w płucach płyn płucny. W ciągu pierwszych kilku dni po porodzie noworodek trawi wody płodowe, może także nimi ulewać „robiąc miejsce na pokarm mamy”. Wodami płodowymi ulewają zwłaszcza noworodki urodzone drogą cięcia cesarskiego które odbyło się bez akcji skurczowej macicy ponieważ u tych dzieci nie zahamowała się na czas produkcja płynu płucnego.

WYGLĄD PIERSI PO PORODZIE

W ciągu pierwszych kilkudziesięciu godzin po porodzie piersi nie zmieniają się jeśli chodzi o wygląd i konsystencję. Natomiast bardzo wiele zmienia się w gospodarce hormonalnej mamy, poziom progesteronu zmniejsza się, poziom prolaktyny i oksytocyny rośnie. Gruczoły piersiowe dostają hormonalny znak do wydzielania pokarmu dla małego człowieka. Warto wiedzieć że produkcja mleka kobiecego rozpoczęła się dużo wcześniej. Miedzy 16 a 22 tygodniem ciąży piersi powiększają się, nabłonek wyściełający pęcherzyki mleczne przemienia się w nabłonek wydzielniczy który produkuje mleko przedporodowe. Po porodzie nabłonek wydzielniczy nadal dojrzewa a gruczoły produkują pierwsze mleko poporodowe – siarę. Dobowe wydzielanie siary zwykle nie przekracza 100 ml. Siara zawiera duże stężenie immunoglobulin oraz leukocytów stanowi ochronę immunologiczną dla dziecka które pierwszy raz spotyka się ze światem zewnętrznym w którym mamy bakterie, grzyby i

wirusy. Nawał czyli powiększenie się piersi na które czeka każda mama rozpoczyna się zwykle w 2-4 dobie po porodzie, a u niektórych mam dopiero w 6 dobie po porodzie. Nawał jest fizjologiczną nadprodukcją pokarmu mamy w celu dostosowania się funkcji gruczołu do zapotrzebowania dziecka. Mleko produkowane przez gruczoły sutkowe w czasie nawału to mleko przejściowe. W tym czasie piersi stają się nabrzmiałe a otoczki stają się twarde. Niektóre maluchy mają wtedy trudność z uchwyceniem brodawki pomimo że wcześniej radziły sobie świetnie. Wystarczy że w takim przypadku mama ściągnie ręcznie kilka kropel mleka w celu zmiękczenia otoczki i umożliwi łatwiejsze głębokie uchwycenie brodawki wraz z otoczką. Na tym etapie laktacji bardzo ważne są regularne karmienia noworodka aby pomóc mamie w rozluźnieniu piersi i zapobiec powstawaniu zastojów, możliwe że konieczne będzie również skrócenie czasu miedzy karmieniami. Zdarza się że pomocne jest odciągnięcie nadmiaru pokarmu przy użyciu laktatora, aby mama poczuła się komfortowo. W czasie

nawału doskonale sprawdzą się również zimne okłady na piersi zastosowane po karmieniu dziecka i pozostawione na piersi przez ok.10 min. Zimno zmniejszy napięcie piersi, spowolni produkcję pokarmu i zapewni ulgę mamie. Zimnych okładów nie powinno się stosować częściej niż co godzinę.

JAK DUŻO RAZY W CIĄGU DOBY POWINIEN JEŚĆ NOWORODEK?

Jak dużo razy chce i potrzebuje. Jest dolna granica ale nie ma górnej. Noworodek po pierwszej dobie życia, powinien jeść przynajmniej 8 razy w ciągu doby w tym 1-2 razy w ciągu nocy. W pierwszych dobach życia maluszka należy wybudzać dziecko do karmienia jeśli minęły 3 - 4 godziny i nie obserwujemy wczesnych objawów głodu. W czasie nawału korzystnie jest wybudzać malucha częściej. W kolejnych dobach po porodzie (zwykle po ok. tygodniu) noworodki wyraźniej sygnalizują potrzebę ssania i budzą się na karmienie samodzielnie.

JAK DUŻO JE NOWORODEK?

Kiedy maleństwo się rodzi jego żołądek ma wielkość 2-7 ml (co odpowiada rozmiarowi wiśni). W drugim dniu życia żołądek noworodka ma pojemność 22-27ml (czyli jest wielkości śliwki), po tygodniu jest to już 45-60 ml (odpowiada wielkości moreli), a po miesiącu 80-150ml

(odpowiada wielkości jajka).

JAK DŁUGO POWINIEN SSAĆ NOWORODEK?

Noworodek powinien móc ssać pierś tak długo jak tego potrzebuje. Jeśli ssanie dziecka jest dla mamy niekomfortowe przez cały czas jego trwania lub na brodawce pojawiły się rany konieczna jest konsultacja położnej. Przyjmuje się że w czasie karmienia powinno być przynajmniej 10 -15 min efektywnego ssania. W pierwszych dobach po porodzie zalecane jest podawanie dziecku dwóch piersi w czasie jednej sesji karmienia. Po ustabilizowaniu się nawału możliwe że dziecko zacznie najadać się z jednej piersi, jest to natomiast kwestia indywidualna.

EFEKTYWNE SSANIE CZYLI JAKIE?

Efektywne ssanie to takie podczas którego obserwujemy rytmiczne i głębokie ruchy żuchwą, w czasie ssania słyszymy połykanie (rytmiczne od 3 doby życia dziecka, wcześniej nieregularne), a maluch robi sobie krótkie przerwy na złapanie oddechu co kilkanaście zassań. Uznajemy że maluszek najadł się jeśli po 10-15 min takiego ssania dziecko zasypia lub spokojnie czuwa.

NA CO ZWRÓCIĆ UWAGĘ PODCZAS SSANIA MALUSZKA?

Rozpocznij karmienie od wyjęcia noworodka z rożka lub rozwinięcia z kocyka. Ułóż dziecko

brzuszkiem w kierunku twojego brzucha, buzie ustaw na wysokości brodawki. Ucho, bark i miednica malucha powinny znajdować się w jednej linii. Skontroluj czy jest ci wygodnie. Uchwyć pierś dłonią pozostawiając całą otoczkę brodawki dostępną dla dziecka. Skieruj trzon brodawki w kierunku noska dziecka a następnie podrażnij dziecko brodawką pod noskiem. Kiedy maluch otworzy szeroko buzię pokieruj usta dziecka w kierunku brodawki. W szczególności należy zwrócić uwagę na to jak ułożone są usta maluszka podczas ssania. Wargi powinny szczelnie obejmować brodawkę wraz z otoczką, ułożenie ust na piersi mamy powinno przypominać glonojada przytwierdzonego do ścianki akwarium :)

Kąt który tworzą usta powinien być rozwarty. Górna i dolna warga wywinięta. Karmienie nie

powinno być bolesne dla mamy dłużej niż 40 – 60 sekund po uchwyceniu brodawki przez dziecko. Po odstawieniu dziecka od piersi brodawka powinna być okrągła. Jeśli jest szczypnięta, poraniona, kształtem przypomina szminkę poproś o pomoc położną.

CO ZROBIĆ KIEDY MALUSZEK PRZYSYPIA PODCZAS KARMIENIA?

Zdarza się że w pierwszych dniach po porodzie noworodki przysypiają przy piersi, może być to związane z adaptacją lub z narastającym lub wysokim stężeniem bilirubiny we krwi (żółtaczka noworodkowa), w czasie karmienia można stymulować dziecko do ssania w momencie kiedy przysypia i ssie nieaktywnie. Można to zrobić na różne sposoby np. przesuwając palcem od bródki przez kość żuchwy za ucho dziecka, masując pod bródką, rozmasowując dłonie lub stópki. Jeśli te metody nie zadziałają warto spróbować jeszcze raz przebrać pieluszkę, spróbować rozbudzić dziecko przez turlanie z jednego na drugi boczek, spróbować przystawić dziecko w kontakcie skóra do skóry.

Karmienie noworodka zaraz po porodzie nie jest takie proste, przysypianie maluszka i trwający czas adaptacji dziecka po porodzie sprawiają że często pierwsze karmienia nie wyglądają tak jak mamy sobie wyobrażają jeszcze przed porodem. Warto wcześniej znać specyficzne zachowania noworodków po porodzie aby nie czuć się zagubioną po porodzie i zrozumieć dziecko dla którego wszystko po porodzie jest nowe.